Gentian (Chi Long đởm) là một loại thảo mộc đã được sử dụng cho mục đích y học trong nhiều thế kỷ.
Gentian là một chi thực vật có hoa, thường phát triển ở vùng khí hậu miền núi của Châu Âu, Châu Á và Châu Mỹ. Loài cây này có hoa giống như hoa loa kèn, có màu xanh lam, vàng và các màu khác.
Từ xa xưa, người ta đã dùng rễ cây gentian để làm giảm viêm, sưng, đồng thời điều trị vết thương bị nhiễm trùng và dùng làm thuốc giải nọc độc của động vật. Tuy nhiên, các nghiên cứu chứng minh công dụng thật sự của gentian vẫn còn khá khiêm tốn.
Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn một cái nhìn tổng quan về những công dụng, lợi ích và tác dụng phụ của rễ cây gentian.
Rễ Gentian là gì?
Gentian xuất phát từ thực vật có hoa trong chi Gentiana, bao gồm hơn 400 loài mọc ở vùng cao nguyên ở các khu vực Châu Âu, Châu Á và Châu Mỹ.
Loài Gentiana không chỉ được biết đến bởi màu sắc đa dạng của hoa mà rễ của chúng còn được sử dụng cho mục đích y học.
Rễ cây gentian có màu vàng nâu, có thể được sấy khô để làm thành thuốc, trà, cồn thuốc và chất chiết xuất. Trong y học cổ truyền, người ta thường pha chúng với nước và bôi tại chỗ hoặc dùng làm nước uống.
Bên cạnh đó, nước ngâm rễ gentian còn được sử dụng để điều trị sưng gan, lá lách và dạ dày.
Ngoài ra, nhiều người còn kết hợp rễ cây gentian và giấm tạo ra miếng dán để đắp lên vết thương bị nhiễm trùng và vết cắn của động vật có độc hoặc để điều trị viêm da.
Rễ gentian có vị đắng, vì thế nó thích hợp để sử dụng như một loại thuốc hỗ trợ tiêu hóa, giúp kích thích chức năng dạ dày, gan và túi mật.
Trên thực tế, cái tên “Gentian” xuất phát từ vị vua Illyrian cổ đại Gentius, người đã xác định rằng loại thảo mộc này có thể được sử dụng như một loại thuốc bổ.
Ngay cả ngày nay, gentian vẫn là một thành phần của rượu khai vị, được phục vụ trước bữa ăn để kích thích sự thèm ăn và hệ tiêu hóa, đồng thời được phục vụ sau bữa ăn để hỗ trợ cho quá trình hấp thụ các chất của cơ thể.
Bên cạnh đó, người ta còn sử dụng rễ gentian để tăng thêm vị đắng cho một số đồ uống có cồn. Ngoài ra, rễ cây này cũng là nhân tố góp phần tạo ra dư vị đắng trong Moxie – một trong những thương hiệu nước giải khát lâu đời nhất ở Mỹ.
KẾT LUẬN
Gentian là loại thảo dược thuộc chi Gentiana. Rễ cây gentian được sử dụng trong y học cổ truyền như một phương thuốc hỗ trợ tiêu hóa và điều trị các bệnh khác nhau. Ngày nay, các nhà nghiên cứu vẫn đang tiếp tục khám phá các đặc tính dược liệu của loại cây này.
Xem thêm: Vitamin K và Potassium có phải là một?
Lợi ích
Mặc dù từ xa xưa, rễ gentian được cho là có rất nhiều công dụng trong lĩnh vực y học cổ truyền, thế nhưng có rất ít nghiên cứu khoa học chứng minh lợi ích thực sự của loại thảo dược này.
Rễ gentian có chứa các hợp chất như iridoids, secoiridoids, xanthones, và flavonoids.
Hàm lượng các hợp chất này nhiều hay ít phụ thuộc vào mỗi chi trong họ Gentiana, thời gian thu hoạch và quá trình sấy khô. Do đó, bạn tránh nhầm lẫn rằng mọi chế phẩm từ rễ cây gentian đều có thể mang lại những lợi ích như nhau.
Có thể giúp điều trị bệnh viêm khớp
Rễ cây gentian được phát hiện là có đặc tính chống viêm và nhờ đó giúp điều trị các tình trạng viêm nhiễm.
Chẳng hạn, một trong những iridoid chính trong rễ cây gentian, được gọi là gentiopicroside, có khả năng điều trị viêm khớp dạng thấp.
Viêm khớp dạng thấp là một tình trạng viêm mãn tính do hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào khỏe mạnh. Điều này dẫn đến đau, viêm và sưng ở các khớp.
Các nghiên cứu được tiến hành trong ống nghiệm và trên động vật chỉ ra rằng hợp chất gentiopicroside có trong rễ gentian có khả năng cải thiện các vấn đề liên quan đến viêm khớp bằng cách ngăn chặn sự hình thành của các tế bào phá vỡ xương.
Ngoài ra, một nghiên cứu thử nghiệm trên những con chuột bị viêm khớp cho thấy gentiopicroside có thể làm giảm đáng kể mức độ viêm trong máu và giúp các khớp bị viêm cải thiện rõ rệt.
Mặc dù kết quả được rút ra từ những nghiên cứu trên cho thấy rễ cây gentian có khả năng chữa viêm khớp và các tình trạng viêm khác, nhưng các nghiên cứu về tác dụng của gentian đối với bệnh viêm khớp ở người vẫn còn tương đối ít.
Đáng chú ý là hầu hết các nghiên cứu chỉ sử dụng chiết xuất gentiopicroside từ cây Gentiana. Vì vậy không thể đảm bảo rằng sử dụng nguyên rễ gentian có tác dụng tương tự như dùng gentiopicroside chiết xuất.
Điều quan trọng cần lưu ý là một số nghiên cứu phát hiện rằng gentiopicroside không được tìm thấy trong rễ gentian ở dạng thô mà chỉ tồn tại trong rễ cây gentian ở dạng khô.
Viêm xoang
Các nhà nghiên cứu đã khám phá ra tác dụng chống viêm của rễ cây gentian ở những người viêm xoang. Các triệu chứng ở những bệnh nhân này bao gồm nghẹt mũi, đau đầu và đau mặt.
Rễ gentian là một trong những thành phần của Sinupret - một loại thảo dược giúp điều trị viêm xoang đã có mặt trên thị trường hơn 80 năm. Sinupret còn chứa cỏ roi ngựa, cây me chua, hoa cơm cháy và hoa anh thảo.
Mặc dù các nhà nghiên cứu không thể biết chính xác cách thức hoạt động của Sinupret trong việc điều trị bệnh viêm xoang như thế nào, nhưng họ cho rằng các hợp chất iridoid và flavonoid có trong rễ gentian có thể là nhân tố giúp Sinupret điều trị được viêm xoang.
Một nghiên cứu trên tế bào người cho thấy rằng Sinupret giúp tăng cường khả năng thanh tẩy chất nhầy.
Một thử nghiệm khác được thực hiện với sự tham gia của 184 trẻ em bị viêm xoang nhằm kiểm chứng hiệu quả thực sự mà Sinupret mang lại. Những đứa trẻ này được chia làm 2 nhóm, nhóm đầu tiên được yêu cầu sử dụng Sinupret và nhóm còn lại sử dụng nước muối. Sau 10 ngày, nhóm trẻ em được sử dụng Sinupret cho thấy sự cải thiện đáng kể về tình trạng nghẹt mũi và chảy nước mũi so với nhóm còn lại.
Tuy nhiên, tất yếu cần phải có thêm các nghiên cứu về hiệu quả của Sinupret trong việc điều trị viêm xoang.
Hơn nữa, Sinupret là một hỗn hợp của nhiều loại thảo mộc và rễ cây gentian chỉ là một trong số đó, vì vậy không thể chắc chắn liệu chỉ sử dụng rễ gentian có mang lại hiệu quả tương tự hay không.
Tiêu hóa
Iridoids và secoiridoids có trong các loài Gentiana được cho là có thể kích thích cảm giác thèm ăn và giúp bảo vệ hệ tiêu hóa. Các hợp chất này bao gồm gentiopicroside, amarogentin, and amaroswerin.
Chúng là nhân tố góp phần tạo ra vị đắng đặc trưng của rễ gentian. Hấp thụ các chất đắng có thể giúp kích thích cơ thể tiết nước bọt và dịch vị dạ dày, nhờ đó tạo cảm giác thèm ăn và giúp cơ thể tiêu hóa tốt hơn.
Một nghiên cứu ở 50 trẻ biếng ăn nhằm tìm ra mối quan hệ giữa việc sử dụng rễ gentian và việc cải thiện vấn đề tiêu hóa. Trong vòng 2 tháng, nghiên cứu phát hiện rằng nhóm trẻ được dùng chiết xuất rễ cây gentian mỗi ngày đã có sự gia tăng đáng kể cảm giác thèm ăn, cân nặng cũng như lượng calo nạp vào cơ thể so với nhóm dùng giả dược.
Tác dụng kích thích sự thèm ăn của rễ cây gentian giúp lý giải tại sao nó là một thành phần phổ biến trong rượu khai vị và rượu đắng.
Bên cạnh việc điều trị chứng biếng ăn, loại thảo mộc này còn có khả năng điều trị đau bụng, buồn nôn và đầy hơi.
Tuy nhiên, gần đây không có bất kỳ nghiên cứu nào trên người cho thấy rễ cây gentian có thể giúp điều trị những tình trạng này. Điều này nghĩa là không có đủ bằng chứng để kết luận rằng việc sử dụng rễ gentian mang lại tác động tích cực cho con người.
Trên thực tế, các sản phẩm giúp kích thích dịch vị dạ dày như rễ gentian có thể làm cho một số vấn đề trở nên tồi tệ hơn. Chẳng hạn quá nhiều axit dạ dày được kích thích có thể gây trào ngược dạ dày hoặc thậm chí gây loét dạ dày.
KẾT LUẬN
Một số người cho rằng rễ cây gentian có thể giúp điều trị bệnh viêm khớp, viêm xoang, chứng biến ăn và các vấn đề liên quan đến tiêu hóa. Tuy nhiên, rất ít nghiên cứu ủng hộ những cách sử dụng phương thuốc truyền thống này.
Tác dụng phụ
Không có nhiều nghiên cứu về tính hiệu quả của rễ cây gentian đối với con người. Do đó, rất khó để đánh giá và xác định các tác dụng phụ và nhược điểm tiềm ẩn của nó.
Nhiều người cho rằng rễ cây gentian dường như an toàn khi kết hợp cùng với các loại thảo mộc khác trong Sinupret.
Nghiên cứu ở trẻ em bị viêm xoang (đã đề cập ở trên) đã báo cáo rằng không có bất kỳ tác dụng phụ nào xuất hiện khi sử dụng sản phẩm Sinupret.
Tuy nhiên, nhãn thông tin trên bao bì Sinupret có liệt kê một số tác dụng phụ có thể xuất hiện như phát ban và khó chịu ở dạ dày. Đồng thời những người quá mẫn cảm với rễ gentian cũng có thể xuất hiện một số các dấu hiệu dị ứng khác.
Nói tóm lại, không có đủ bằng chứng chứng minh tính an toàn của việc sử dụng rễ gentian cũng như các chế phẩm gentian khác và liều lượng khuyên dùng. Dó đó trẻ em, phụ nữ mang thai và cho con bú được khuyến khích nên tránh sử dụng rễ gentian.
Tuy nhiên, chiết xuất cây gentian đã được chứng minh là giúp làm giảm huyết áp ở chuột.
Thế nhưng điều này không có nghĩa là dùng rễ gentian sẽ giúp làm giảm huyết áp ở người. Vì vậy những người bị huyết áp thấp hoặc đang dùng thuốc giảm huyết áp nên tránh dùng loại thảo dược này.
KẾT LUẬN
Các nghiên cứu kiểm chứng tính an toàn hoặc các tác dụng phụ khi sử dụng rễ gentian vẫn còn khiêm tốn. Trẻ em, phụ nữ mang thai và cho con bú cũng như những người dùng thuốc giảm huyết áp được khuyên là nên tránh sử dụng rễ cây gentian.
Liều lượng và cách dùng
Rễ cây gentian được cho là an toàn với hầu hết mọi người khi tiêu thụ một lượng nhỏ.
Tuy nhiên, vẫn chưa có nhiều các nghiên cứu xác định liệu liều lượng rễ gentian bao nhiêu là vừa đủ cho một người.
Ngoài ra, người ta phát hiện rằng có sự khác biệt giữa các liều lượng khuyên dùng được liệt kê trên nhãn của những thực phẩm bổ sung gentian. Các giá trị này thường là 0,5–1,5 ml đối với chiết xuất dạng lỏng, 500–900 mg đối với thuốc uống và 1–2 thìa cà phê đối với trà.
Tuy nhiên, lưu ý rằng Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) không quy định nghiêm ngặt các chất bổ sung giống như quy định thuốc. Do đó, nội dung và liều lượng khuyên dùng ghi trên nhãn sản phẩm có thể không hoàn toàn chính xác.
Cơ thể bạn có thể được bổ sung một lượng nhỏ rễ gentian từ các thực phẩm bổ sung hoặc đồ uống, tuy nhiên việc bổ sung như vậy có thể không mang lại hiệu quả.
Tóm lại, các bằng chứng khoa học xác thực tính an toàn và tác dụng điều trị của rễ cây gentian là rất ít.
Và quan trọng hơn hết, bạn cần tham khảo ý kiến từ dịch vụ chăm sóc sức khỏe trước khi muốn sử dụng rễ gentian hoặc các sản phẩm có chứa gentian. Ngoài ra, nếu bạn có bất kỳ triệu chứng hoặc tác dụng phụ nào, hãy ngưng sử dụng chúng.
KẾT LUẬN
Rễ gentian và sản phẩm có chứa gentian vẫn chưa có liều lượng tiêu chuẩn được khuyên dùng. Đồng thời các bằng chứng về tác dụng phụ hoặc các khuyến nghị về cách dùng rễ gentian vẫn còn khá ít.
Tóm tắt
Rễ cây gentian đặc trưng bởi vị đắng của nó và được ứng dụng nhiều trong lĩnh vực y học cổ truyền trong hàng thập kỷ.
Một số hợp chất trong rễ cây gentian được cho là có tác dụng điều trị viêm khớp, viêm xoang cũng như có lợi cho hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, các nghiên cứu kiểm chứng các tác dụng này vẫn chưa nhiều.
Đồng thời, tính an toàn của các chất bổ sung có thành phần rễ gentian vẫn chưa được xác thực.
Nếu bạn có ý định sử dụng rễ gentian, hãy chắc chắn rằng bạn đã được tư vấn bởi dịch vụ chăm sóc sức khỏe.
Nguồn: https://www.healthline.com/nutrition/gentian-root
Dịch bởi Sakura Beauty Vietnam.
